De fases van rouw worden vaak beschreven wanneer er vragen spelen als: Wanneer gaat dit over? Hoe lang duurt rouw? Het zijn vragen die mensen in diepe rouw vaak stellen, gedreven door de enorme pijn die zij ervaren. Dit is heel begrijpelijk, want niemand wil pijn blijven voelen, zeker niet het hartzeer dat bij rouw komt kijken. Maar helaas is het proces van rouw geen simpele of voorspelbare weg.
De weg door rouw heen is allesbehalve rechtlijnig. Er spelen talloze factoren mee: je verleden, eerdere ervaringen, je karakter, de (liefdes)band met de overledene, je omgeving en nog veel meer. Dit klinkt misschien niet hoopgevend, maar dat de weg niet helder omlijnd is, betekent niet dat er geen weg is. Die is er zeker. Alleen: het is jouw eigen pad, dat je op jouw manier en in jouw tempo bewandelt.
Fases van rouw; hoe ze in de praktijk werken.
Er wordt vaak gezegd dat rouwen hard werken is. Rouwarbeid. En die arbeid kent verschillende taken. Verdriet kost enorm veel energie en kan gepaard gaan met klachten zoals slapeloosheid, vergeetachtigheid, maag- en darmklachten, schuld- of schaamtegevoelens, prikkelbaarheid, hoofdpijn en stress. Dit herken ik, zowel uit mijn eigen ervaring als uit verhalen van anderen.
De vier rouwtaken volgens William Worden.
Manu Keirse, een expert op het gebied van rouw, omschrijft ook deze vier belangrijke rouwtaken. Deze wil ik graag met je delen, omdat ze ook voor mij herkenbaar zijn. Toch wil ik benadrukken dat deze taken niet opeenvolgend hoeven te verlopen. Het is geen kwestie van taak 1 tot en met 4 afronden, waarna je klaar bent met rouwen. De fases van rouw hebben geen duidelijk tijdspad. In mijn ervaring ging het heen en weer, met momenten van terugval en nieuwe stappen vooruit.
De vier rouwtaken zijn:
- Erkennen: Het onder ogen zien van het (komend) verlies.
- Ervaren: Het toelaten en ervaren van de pijn die het verlies met zich meebrengt.
- Aanpassen: Je aanpassen aan een wereld waarin je geliefde er niet meer is.
- Herinneren en opnieuw genieten: Een plek vinden voor je verlies, waardoor je weer open kunt staan voor het leven en nieuwe vreugde.
Wil je meer weten over rouw of een ander ondersteunen: https://rouwinformatie.nl/alles-over-rouw/aor-ondersteuning-bij-rouw/
Mijn persoonlijke ervaring met de rouwtaken
Bij mij vond er een plots overlijden plaats. Mijn partner stond vol in het leven en was niet ziek. Het ongeloof over zijn overlijden moest langzaam indalen. Dit was mijn eerste taak: erkennen. Maar dat ging niet zomaar. Ik bleef het gevoel houden dat hij elk moment weer binnen zou lopen. Het kon toch niet waar zijn dat we nooit meer samen zouden zijn. In het eerste begin dekte ik zelfs nog een keer de tafel voor hem, en ook mijn dochtertje zette zijn bord er graag bij. Het besef dat hij echt niet meer terug zou komen, sijpelde langzaam door.
Toen dat besef kwam, begon taak 2: het ervaren van de pijn. Maar zelfs dat ging niet in een rechte lijn. Ik kon het verdriet niet volledig toelaten; het was te overweldigend. Ik huilde veel, praatte erover, en voelde me soms iets lichter. Maar net zo vaak drukte ik de pijn weg, omdat het simpelweg te zwaar voelde. Of omdat ik het niet altijd in het bijzijn van de kinderen wilde uiten.
Stukje bij beetje kwam taak 3 erbij: aanpassen. Ik begon na een tijdje weer een beetje te werken en probeerde mijn gewone leven op te pakken, hoe anders dat er ook uitzag. Mijn kinderen hielpen me om door te gaan. Hun verjaardag vieren zonder hun vader was pijnlijk, maar ook een moment om te zien dat het leven doorgaat. En met dat besef groeide langzaam ook weer de ruimte om kleine geluksmomenten te ervaren. Zou ik nu in de laatste van de 5 fases van rouw beland zijn?
Het eerst geluksmoment dat ik me nu herinner van toen, was het moment dat mijn zoontje ging lopen. Ik was trots en blij. Maar dat gevoel werd direct gevolgd door een steek van verdriet: papa was er niet om het te zien. Daar zat ik zo weer in fase 2. Dit heen en weer slingeren tussen rouw en vreugde bleef lang aanwezig.
Is rouw ooit voorbij?
Wanneer komt dan fase 4? Het antwoord is dat dit voor iedereen anders is. Voor mij kwam het besef op momenten dat ik weer vaker lachte, zin kreeg om dingen te ondernemen, en nieuwe energie voelde. Ik begon kleine geluksmomenten te benoemen, zoals grapjes van de kinderen, lachen met een vriendin, het weer kunnen lezen van een goed boek of het maken van een mooie wandeling.
Herinneringen hebben vanaf het begin een belangrijke rol gespeeld. Ik wilde mijn kinderen vertellen over hun vader, zodat hij op een bepaalde manier aanwezig bleef. Dat herinneren vond ik fijn, maar het duurde langer voordat ik daar ook van kon genieten. Uiteindelijk leerde ik mezelf opnieuw kennen: als alleenstaande moeder en als alleenstaande vrouw. Patricia 2.0.
Het verlies blijft altijd een deel van me. Bij elke nieuwe fase van mijn kinderen is er gemis. Bij het opbouwen van mijn nieuwe relatie voelde ik het gemis van wat ik met mijn overleden man had gekend. Maar tegelijkertijd brengen de herinneringen me een warm gevoel. Ik koester ze, omdat ze me laten zien hoe waardevol onze tijd samen was.
Dus, zijn de fases van rouw een fabel? Zeker niet. Ze zijn er. Maar dat je daarna ‘uitgerouwd’ bent, is wel een fabel. Het verlies blijft een deel van je, maar het kan een plek krijgen waarin je ook weer geluk ervaart.
Wat kun je verwachten in volgende blogs?
In mijn volgende blogs duik ik dieper in op de verschillende rouwtaken. Ik deel praktijkverhalen en geef handvatten om door deze fases heen te komen. Ook het verlies van mijn vader op mijn veertiende komt aan bod, want rouwen als tiener is weer heel anders. Daarnaast zal ik aandacht besteden aan levend verlies, zoals bij ziekte van jezelf of die van je ouders, waar ik me momenteel verder in verdiep.
Tijdens het doorlopen van de verschillende fases van rouw, merk je dat rouw ook invloed heeft op de werkvloer. Lees meer over het belang van het bespreekbaar maken van rouw op de werkvloer. https://patricia-lifecoaching.nl/blog/verlies-en-rouw-op-de-werkvloer-deel-1
Ik hoop dat mijn verhaal je laat zien dat een gelukkig leven mét verlies mogelijk is. Als je je verhaal wilt delen of vragen hebt, stuur me gerust een e-mail. Samen kunnen we steun en herkenning bieden aan anderen die met verlies te maken hebben.
Ik wens je een warm hart vol mooie herinneringen.
Patricia
